Bàn Thờ Gia Tiên Là Gì? ⚡️ 11 Đồ Thờ Cần Thiết Khi Bài Trí

Bàn thờ gia tiên là vật dụng không thể thiếu của mỗi gia đình Việt Nam. Nó thể hiện lòng biết ơn và lòng hiếu thảo của thế hệ mai sau đối với tổ tiên, ông bà của những người đã khuất.

Nhưng nhiều người vẫn chưa biết bài trí bàn thờ gia tiên như thế nào cho hợp lý. Vậy, theo phong tục của người Việt, bàn thờ gia tiên là gì và cách bài trí như thế nào cho đúng. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về những thông tin liên quan đến bàn thờ gia tiên lại bài viết này nhé.

Bàn thờ gia tiên là gì?

“Gia” có nghĩa là “gia đình” và “tiên” có nghĩa là “tổ tiên”, là thế hệ đầu tiên sinh ra một gia đình, dòng tộc. Vì vậy, “cha” chỉ ông tổ của dòng họ, ông tổ của dòng tộc. Đây là câu nói quen thuộc chúng ta thường nghe trong cuộc sống hàng ngày như: lễ gia tiên, bàn thờ gia tiên,…

Bàn thờ gia tiên là nơi dâng lễ, thắp hương tưởng nhớ những người đã khuất như: ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, em, … Bàn thờ là nơi thờ cúng tổ tiên. Thần may mắn, thần của trái đất. Bàn thờ gia tiên sẽ khác nhau tùy theo từng gia đình. Tuy nhiên, đều có một điểm chung là đều được trang trí bằng bát hương, bài vị, đồ thờ như: đỉnh đồng, chân nến, hạc, bát hương, đĩa, bình rượu, ấm…

Ý nghĩa của bàn thờ gia tiên

Trong mỗi gia đình Việt Nam dù giàu hay nghèo, giàu sang hay bình dân đều có một bàn thờ tổ tiên với đầy đủ các vật phẩm cúng tế và được đặt ở nơi trang trọng nhất. Đó là phong tục, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, đã trở thành nét đẹp văn hóa đạo đức của người Việt Nam.

Bàn thờ gia tiên được các gia đình Việt Nam vô cùng tôn kính và có ý nghĩa tâm linh đặc biệt, cầu mong ông bà phù hộ cho con cháu dồi dào sức khỏe, an khang thịnh vượng. Vào hầu hết các dịp lễ, Tết, giỗ chạp, mùng 5 tháng Giêng âm lịch, gia chủ đều sắm sửa về thắp hương cho tổ tiên. Hoặc mỗi khi con cháu trong gia đình đi xa, làm việc gì quan trọng đều thắp hương cầu xin ông bà giúp đỡ. Đây được cho là nơi trong ngôi nhà diễn ra sự kết nối giữa người sống và người chết.

Đặc biệt, ý nghĩa của bàn thờ gia tiên còn là phương tiện để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo. Dù ông bà và những người thân yêu đã ra đi mãi mãi nhưng lòng biết ơn và sự thành kính của họ sẽ không bao giờ mất đi trong trái tim mỗi người con. Sau đó, cứ đến ngày rằm, mồng một, mồng mười hai, con cháu lại tề tựu về thắp hương, thành kính tưởng nhớ người đã khuất.

Bàn thờ gia tiên gồm những gì?

Thờ cúng tổ tiên là nghi lễ “bắt buộc” phổ biến ở Việt Nam, tiêu biểu cho nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Phong tục này mang lại nhiều ý nghĩa tuyệt vời cũng như giá trị văn hóa tinh thần. Người Việt Nam rất coi trọng lễ vật nên các vật phẩm, đồ dùng để cúng tế đều được lựa chọn rất kỹ càng. Các đồ thờ cúng sẽ được sắp xếp trên ban thờ theo một trình tự và nguyên tắc nhất định.

Theo văn hóa vùng miền, cũng như điều kiện và nhu cầu cúng tế của các dân tộc, gia đình, các vật phẩm cúng tế sẽ thay đổi ở một mức độ nhất định. Ngoài ra, bàn thờ gia tiên gồm những gì còn phụ thuộc vào diện tích và kích thước của bàn thờ gia tiên. Ngoài ra, các vật phẩm cúng tế trên bàn thờ cũng tùy thuộc vào mục đích của việc cúng tế. Cụ thể, còn căn cứ vào việc chủ nhân là con thứ hay con cả, người cúng chính hay người tìm. Tuy nhiên, về cơ bản bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình đều cần có những đồ lễ cần thiết sau:

Bát hương

Vật phẩm đầu tiên và không thể thiếu trên bàn thờ là bát hương hoặc bát nhang. Vật này chủ yếu dùng để thắp hương khi cúng tế. Người xưa cho rằng bát hương là linh vật kết nối hai thế giới âm dương. Ngoài ra, trong phong thủy, lư hương còn là nơi sinh hoạt của ông bà, những người đã khuất khi trở về. Tùy theo mục đích cúng và diện tích đặt bàn thờ mà các gia đình có thể lựa chọn số lượng và kích thước bát hương phù hợp.

Bát hương thường được làm với kích thước theo phong thủy thước Lỗ Ban mang lại may mắn và ý nghĩa phong thủy cho gia đình. Trên bàn thờ thường có 3 bát hương gồm:

• Bát hương lớn nhất ở giữa dùng để thờ Thần Công trong nhà
• Bát hương bên trái nhỏ hơn bát hương tổ tiên
• Bát hương bên phải có kích thước bằng bát hương thứ 2 thờ Bà Cô và Ông Mãnh.

Những gia đình có bàn thờ riêng Thổ Công và gia tiên riêng thì có thể đặt thêm 1 bát hương.

Ống cắm hương

Công dụng chính của ống cắm hương là để cắm bát hương hoặc bát đũa trên bàn thờ. Thông thường các ống hương được đặt đối xứng hai bên bàn thờ hoặc bên cạnh bình hoa. Sử dụng bát hương có thể giúp bàn thờ ngăn nắp và gọn gàng hơn. Nhưng với những gia đình có bàn thờ vừa và nhỏ thì không cần thắp thêm bát hương.

Bộ bát cúng cơm

Trên bàn thờ gia tiên ở Việt Nam thường có 6 chiếc bát cúng, được dùng để đựng đồ cúng. Vào những dịp lễ, Tết, giỗ chạp, người Việt thường chuẩn bị mâm cỗ để cúng tổ tiên và những người đã khuất. Bát cúng dùng để thờ các bậc bề trên để họ thưởng thức.

Bộ đũa thờ

Đũa thờ nằm cùng bộ với chén thờ, có 6 đôi đũa. Đây là vật phẩm để tổ tiên thưởng thức những món ăn do con cháu nấu. Người Việt tin rằng người chết vẫn còn sống ở một thế giới khác, tương tự như chúng ta, nên ăn uống cũng tương tự.

Bộ ấm chén cúng nhỏ

Bộ ấm chén trà cúng thường bao gồm 1 ấm trà, 6 tách trà và một đĩa đựng ấm chén. Công dụng chính của thứ này là dâng trà cho tổ tiên. Vào các dịp tế lễ, giỗ chạp, các thành viên trong gia đình sẽ dâng trà cho ông bà và để các bậc bề trên đến uống trà.

Lọ cắm hoa

Lọ cắm hoa hay lọ lục bình là lễ vật không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên. Công dụng chủ yếu của vật dụng này là cắm hoa tặng ông bà, cấp trên. Thường thì lọ hoa sẽ được đặt đối xứng hai bên mâm trên bàn thờ hoặc một lọ hướng Tây. Ngoài cách cắm hoa lục bình, những gia đình có diện tích bàn thờ rộng cũng có thể đặt thêm lục bình phong thủy trang trí.

Mâm bồng

Mâm bồng hay còn gọi là đĩa đựng hoa quả là lễ vật không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên. Mục đích chính của mâm bồng là để đựng hoa quả, bánh kẹo hoặc để cúng tổ tiên. Thông thường, các mâm bồng sẽ được đặt đối xứng hai bên bàn thờ hoặc một bên quay về hướng Đông.

Nậm rượu và Kỷ chén

Theo lựa chọn của gia chủ, Nậm rượu trên bàn thờ có thể bằng sứ hoặc chai nhựa. Kỷ chén thường đặt riêng lẻ hoặc được đặt trong kỷ chén thờ. Thông thường trên bàn thờ gia tiên sẽ có 2 nậm rượu hai bên, một kỷ chén 3 hoặc 5 ngai. Vào các ngày rằm, mồng một, lễ tết, giỗ chạp, lễ hội mùa xuân và các ngày khác, chủ gia đình rót nước, rượu vào chén để cúng tổ tiên.

Chóe cúng – Chóe bầy

Chóe thờ hay chóe bầy trên bàn thờ gia tiên thường gồm 3 chiếc để đựng muối, gạo và nước hoặc rượu. Mục đích chính là cúng tổ tiên để tỏ lòng thành kính và cầu mong sự sung túc, thịnh vượng. Đối với những gia đình có bàn thờ vừa và nhỏ thì có thể lược bỏ.

Đèn thờ

Đèn thờ hay chân nến thờ là những vật dụng vô cùng quan trọng trong không gian thờ cúng của một gia đình. Công dụng chính của vật dụng này là để giữ ánh sáng trong các buổi lễ tế thần. Đèn thờ và chân nước thường được đặt cạnh bàn thờ theo đôi. Người xưa tin rằng thắp hương bàn thờ là cách người chết trở về Trái đất.

Di ảnh thờ

Di ảnh thờ là ảnh của những người đã mất được đặt trên bàn thờ theo luật Nam tả – Nữ hữu (nam bên trái – nữ bên phải). Ở một số vùng của đất nước, ảnh thờ thường được đặt trong vòng 3 năm đầu sau khi chết. Ở các vùng khác, ảnh thờ được đặt qua nhiều thế hệ. Thường thì ảnh thờ được đựng trong khung gỗ hoặc kim loại kính trong  suốt và đặt trên bàn thờ.

Kích thước bàn thờ gia tiên tiêu chuẩn

Để tránh phạm phải những điều kiêng kỵ, ngoài những vật phẩm đặt trên bàn thờ, cần tham khảo kích thước tiêu chuẩn của bàn thờ. Tương ứng có hai loại bàn thờ là bàn thờ đứng và bàn thờ treo tường, tùy theo từng loại mà kích thước sẽ được quy định cụ thể như sau:

• Kích thước bàn thờ đứng: Rộng tối đa 117cm, Rộng tối đa 217cm, Cao tối đa 127cm. Đây là kích thước tiêu chuẩn đảm bảo cho gia chủ có các yếu tố Hỷ Sự, Quý Tử, Tài Lộc, Tài Vượng, Tiến Bảo.
• Kích thước bàn thờ treo tường: chiều rộng tối đa 1070mm, chiều sâu tối đa 610mm. Đây là kích thước tiêu chuẩn đảm bảo cho chủ nhân có các yếu tố Quý Tử, Tài Lộc, Hỷ Sự, Tài Vượng, Tiến Bảo.

Cách bài trí bàn thờ gia tiên theo phong thủy tín ngưỡng

Sau khi biết được bàn thờ gia tiên gồm những gì, các gia đình cần biết cách sắp xếp các vật phẩm phong thủy theo đúng nguyên tắc tín ngưỡng tâm linh. Sắp xếp đồ lễ theo phong thủy không những tránh được tội, tránh được hung, còn tăng thêm vận khí tốt cho gia đình. Thông thường, việc bố trí Bàn thờ ngũ hành được sắp xếp theo nguyên lý của ngũ hành. Đặc biệt:

• Hành Kim tương ứng với giá nến và lư đồng trên bàn thờ
• Hành Mộc tương ứng với bàn thờ, ngai thờ, bài vị và đũa thờ
• Hành Hỏa tương ứng với nhang hương, đèn dầu và nến khi thắp hương
• Hành Thủy tương ứng với bình hoa, chén nước, nậm rượu trên bàn thờ
• Hành Thổ tương ứng với đồ thờ cúng được làm từ gốm sứ trên bàn thờ

Việc bố trí, sắp xếp bàn thờ theo ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ mang ý nghĩa tốt đẹp cho gia đình. Bàn thờ cần có đầy đủ các yếu tố ngũ hành để tạo nên sự cân bằng, hài hòa giữa trời và đất, mang lại vượng khí, tài lộc và may mắn cho gia đình.

Một số lưu ý khi sắp xếp bàn thờ gia tiên

Tùy theo điều kiện kinh tế gia đình và phong tục tập quán của các vùng miền mà các gia đình có thể lựa chọn những món đồ thờ cúng khác nhau. Cụ thể gồm có bàn thờ vừa và lớn, tủ sập thờ… Quý khách có thể lựa chọn các vật phẩm cúng tế với số lượng nhiều và kích thước lớn. Ngược lại, bàn thờ treo có diện tích vừa và nhỏ thì chỉ nên chọn những bộ đồ cúng có kích thước và số lượng phù hợp.

Ngoài ra, các gia đình có thể lựa chọn chất liệu đồ cúng phù hợp theo tuổi, mệnh của gia chủ. Tìm vị trí và hướng đặt bàn thờ theo cung hoàng đạo, phong thủy và tuổi của gia chủ. Về cơ bản, có một số điều gia đình cần lưu ý:

• Không đặt bàn thờ gần, đối diện hoặc dưới nhà vệ sinh, nhà tắm, phòng ngủ, nhà kho, phòng chơi của trẻ em,…
• Bàn thờ và các đồ dùng để cúng tế phải luôn được giữ sạch sẽ, gọn gàng, ngăn nắp, không được đặt những đồ không cần thiết lên bàn thờ.
• Không đặt bàn thờ ở cửa sổ, trước gương, lối đi.
• Hướng và vị trí đặt bàn thờ cần hợp với mệnh của gia chủ.
• Bàn thờ tốt nhất nên đặt ở phòng cao nhất của ngôi nhà, hướng ra nơi có ánh sáng chan hòa, thông gió và không khí trong lành.
• Khi lau dọn bàn thờ, không được di chuyển, di chuyển hay làm xáo trộn các lọ hương, lư hương….
• Không thờ cúng Phật, Thổ Địa, Thần tài hay các linh vật thờ cúng khác trên bàn thờ gia tiên
• Nên dùng hoa, quả tươi, đồ lễ cúng gia tiên.

Trên đây là lời giải đáp cho những thắc mắc về Bàn thờ gia tiên là gì, ý nghĩa của bàn thờ gia tiên và những đồ thờ cần thiết qua nội dung bài viết trên. Thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp văn hóa của người Việt Nam, là hiện thân của lòng hiếu thảo đối với thế hệ mai sau và những người còn sống. Chuẩn bị đồ thờ cúng đầy đủ là cách để các gia đình thể hiện lòng thành, sự tôn kính đối với bậc bề trên.

Để được tư vấn về các đồ thờ, cũng như các mẫu bàn thờ tại Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Quảng Ninh… hãy liên hệ ngay Bàn thờ Tâm Việt qua địa chỉ sau: